ضرر ناپایدار چیست و چگونه رخ می دهد؟

ضرر ناپایدار چیست؟ آیا باید نگران باشیم؟ وجود Impermanent loss برخی از سرمایه گذاران را که روزانه با صرافی یا به طور کلی با امور مالی غیرمتمرکز سر و کار دارند را نگران می‌کند. چرا که صرافی‌های غیرمتمرکزی همچون پنکیک سوآپ، یونی سواپ و سوشی سواپ که اتفاقا  نقدینگی بالایی هم دارند، راه‌های بسیاری را برای کسب درآمد در اختیار کاربران قرار می‌دهند. اما بدون شک هر مسیر کسب درآمدی ریسک‌های مخصوص به خود را دارد و برای هر معامله‌گری آشنایی با این ریسک‌ها بسیار ضروری است.

در این مطلب می‌خواهیم ضرر ناپایدار که یکی از مفاهیم مهم در رابطه با استخر نقدینگی است را بررسی کنیم. ضمن اینکه مفهوم این عبارت را بیان می‌کنیم به سایر موارد دیگر، همچون نحوه محاسبه و چرایی ایجاد آن را نیز توضیح خواهیم داد. اگر می‌خواهید، اصولی معامله‌گری را بیاموزید حتما نکات ذکر شده در این مقاله فراچنج را با دقت بررسی کنید.

ضرر ناپایدار چیست؟

بازارهای مالی به خصوص ارزهای دیجیتال درگیر نوسانات زیادی هستند، در دنیا کریپتو کارنسی‌ها هیچ چیزی دائمی و ثابت نیست. بنابر تغییرات و نوسانات زیادی که در این بازار وجود دارد، قیمت‌ها مداوم در حال تغییر‌اند که پستی و بلندی‌های زیادی را به همراه دارد. در این مسیر ضرر یکی از بخش‌های جدانشدنی از ارزهای دیجیتال خواهد بود.

گاهی ممکن است یک کاربر، با قیمت خاصی وارد معامله شود و یک رمز ارز را خریداری کند و پس از گذشت مدتی کوتاه، قیمت تغییر کند و سرمایه گذار را متحمل ضرر نماید. زمانی که این قیمت از قیمت خرید شما پایین‌تر باشد، یعنی ضرر! به طور کلی به این نوع، ضرر ناپایدار یا Impermanent loss می‌گوییم. چرا؟ چون احتمال اینکه ضرر از بین برود وجود دارد.

به بیان تخصصی، زمانی که سرمایه گذار، بخشی از سرمایه خود را وارد استخر نقدینگی می‌کند؛ امکان مواجهه با ضرر نا پایدار وجود دارد. به همین دلیل است که همیشه توصیه می‌کنیم در معاملات از استاپ لاس (حد ضرر) استفاده کنید.

اما، ضرر ناپایدار از کجا و چگونه پدید می‌آید؟

باید بدانید که در واقع اختلاف قیمتی بین ارزش توکن‌ها در استخر نقدینگی و ارزش واقعی توکن سبب به به وجود آمدن ضرر ناپایدار می‌شوند. برای نمونه تصور کنید که فردی یک اتریوم و100 توکن دای را در استخر نقدینگی ذخیره‌سازی می‌کند. در این بازار ساز هوشمند، هر دو ارز ذخیره شده باید دارای ارزش یکسانی باشند. برای نمونه، اگر در زمان خرید و واریز به استخر نقدینگی، قیمت ۱ اتریوم برابر با 100 دای باشد، بنابراین باید 100 واحد از DIE و ۱ اتریوم را به استخر واریز کرد. بدین ترتیب ارزش دلاری، سپرده شخص برابر با 200 دلار خواهد بود.

خب، حالا تصور کنید که پس از خرید، قیمت اتریوم به 200 دای تغییر کرده است، معامله گران آربیتراژی باید تا زمانی که نسبت قیمتی برابر و به حالت عادی باز گردد، به استخر نقدینگی توکن دای را واریز کنند و اتر‌ها را خارج نمایند.

نکته: توجه داشته باشید، AMM‌ها دفتر سفارش ندارند و بنابراین، تنها نسبت بین آن‌ها را دارایی‌های موجود در استخر تعیین می‌نماید. برای اینکه میزان نقدینگی در استخر ثابت باشد (در این جا200 دلار) نسبت دارایی‌های موجود با توجه به قیمتشان تغییر می‌کنند.

حالا فرض کنید، شخص مورد نظر می خواهد، سرمایه اش را برداشت کند. با توجه به تغییرات آیا می تواند همان مبلغ اولیه را برداشت کند؟

خیر، با توجه به اینکه سهام سرمایه گذار تغییر کرده است، حالا او می تواند 200 داری و نیم واحد اتر که در مجموع ارزش آن 400 دلار می شود را برداشت کند. دقت کردید، زمان خرید کل سرمایه این شخص 200 دلار ارزش داشت، اما الان می تواند 400 دلار برداشت کند! پس، نتیجه می گیریم که او توانسته است از این هولد کردن سود خوبی را به دست آورد.

تفاوت قیمت بین هولد کردن و تامین نقدینگی به چه دلیل است؟

اما این شخص می‌توانست ۱ تتر و ۱۰۰ دای را هولد کند و در این صورت، سرمایه او به ۵۰۰ دلار می‌رسید! چقدر عجیب، این اختلاف قیمت بابت چیست؟ در واقع باید بدانید این اختلاف قیمت به دلیل کارمزد و یا همان هزینه است که او به آربیتراژ کننده پرداخت کرده است.

بنابراین نتیجه می‌گیریم سرمایه گذار اگر، ارز دیجیتال را هولد کند در صورت رشد قیمت سود بهتری دریافت می‌کند تا زمانی که بخواهد آن را به استخر نقدینگی وارد کند. حالا این تفاوت قیمت بین هولد و یا واریز آن به استخر نقدینگی را ضرر ناپایدار می‌نامیم. توجه کنید، ضرر ناپایدار می‌تواند منجر به خسارت‌های قابل توجهی شود.

همچنین توجه کنید، در مثال آورده شده، کارمزد معاملات به عنوان یک تامین کننده نقدینگی در نظر گرفته نشده است. اما در واقعیت، درآمد به دست آمده از کارمزد تراکنش ها، ضررها را جبران و برای تامین کننده نقدینگی این سودآور است. با این حال با توجه به ریسک این مسئله بهتر است تا قبل از ورود به استخر نقدینگی و تامین نقدینگی مورد نیاز یک پروتکل در رابطه با این مفهوم اطلاعات خوبی داشته باشید.

محاسبه ضرر ناپایدار به ساده ترین روش!

ضرر ناپایدار به صورت قابل توجهی، بستگی به رفتار سرمایه گذاران در رابطه با سپرده‌های رمزنگاری شده دارد. به عنوان نمونه: اگر سرمایه‌گذاری باشد که بخواهد، وجوه خود را با نسبت اتریوم و دای به استخر نقدینگی ارزهای دیجیتال واریز کند. حالا فرض کنید، مبلغ و شرایط استخر نقدینگی ثابت بماند و هیچ کارمزد و یا نقدینگی هم به آن اضافه نشود!

اگر قیمت یک توکن به ارزش ۵۰ دلار برسد، قیمت نسبی یک دای به ۱ دلار می‌رسد، چرا که یک توکن پایدار است.

در این رابطه، نسبت‌ها در این قسمت باید به صورت مساوی تقسیم شوند تا سرمایه گذار  واحد‌های مساوی از دو سکه را به استخر نقدینگی وارد کند. حالا با بزرگ شدن میزان سرمایه‌گذاری اولیه، کیفیت کل استخر نقدینگی بر اساس فرمول زیر محاسبه خواهد شد:

طبق فرمول ذکر شده، با توجه به نسبت سرمایه‌گذاری اولیه و آخرین سپرده گذاری، ارزش دارایی به ۱۰۰ می‌رسد. توجه داشته باشید، تفاوت این دو به دلیل نوسانات بازار است.

در شرایط این چنینی، اغلب معامله گران مبتدی و یا خودسر تصمیم بر این می‌گیرند تا سکه‌ای را با قیمت کمتری نسبت به قیمت واقعی بازار خرید کنند. در نتیجه این رفتار معامله گران، سبب کاهش میزان یکی از ارزهای دیجیتال با افزایشی یکسان در برابر ارز دیگر می‌شود.

این روند تا زمانی که بازار به ثبات برسد ادامه پیدا می‌کند. با رسیدن به این سطح اشباع، اغلب سرمایه گذاران، شروع به برداشت سرمایه خود از سپرده‌ها می‌نمایند که به دنبال این مسئله تفاوت بین ارز دو دارایی در استخر نقدینگی را شاهد خواهیم بود.

ارائه سرمایه به بازار ساز خودکار و میزان ریسک آن

به طور کلی در بازارهای مالی، ضرر ناپایدار غول بی‌شاخ و دمی نیست! این زیان ممکن است در هر زمانی و برای هر سرمایه‌گذاری پیش آید. در واقع اگر بخواهید، سرمایه تا را از استخرهای نقدینگی خارج کنید، احتمال رو به رو شدن با این مورد برایتان وجود دارد. البته که این ضرر اغلب با درآمد حاصل از کارمزدها اغلب جبران می‌شود!

اما توصیه ما این است، هنگام خرید و واریز سرمایه به بازارسازهای خودکار بسیار هوشیارانه عمل کنید. همان طور که بیان کردیم، برخی از استخرها بیش از برخی دیگر در معرض ضرر و زیان هستند. بنابراین این قاعده ساده را همیشه در ذهن بسپارید که، هرچه مقدار دارایی‌های استخر نقدینگی بی‌ثبات‌تر باشد، احتمال اینکه آن استخر در معرض ضرر ناپایدار قرار بگیرد به نسبت افزایش پیدا می‌کند. برای همین است که می‌گوییم برای بررسی و بازدهی بیشتر، سرمایه مورد نظرتان را با ریسک‌های احتمالی تخمین بزنید و با مبالغ کم شروع کنید.

توصیه دیگر ما این است که حتما به سراغ بازار ساز‌های خودکاری بروید که مورد اطمینان تر‌اند به عبارتی امتحان خود را پس داده اند. defi این امکان را به شما می‌دهد که برای AMM‌های موجود فورک مورد نظرتان را بسازید و حتی در آن تغییر اعمال کنید. (فورک چیست؟ فورک در بازارسازها به معنی یک نسخه جدید از پلتفرم با آپدیت و ادیت‌هایی برای ارائه عملکرد بهتر است.)

هر موقع مشاهده کردید که استخری اعلام می‌کند که سودهای بسیار زیاد و غیر معمولی می‌دهد، بررسی بیشتری داشته باشید، چرا که به احتمال زیاد ریسک این پروژه بالا است و در جایی مشکلی وجود دارد.

چگونه از ضرر ناپایدار جلوگیری کنیم؟

در بازارهای پر نوسان همچون ارزهای دیجیتال، وقوع ضرر ناپایدار کاملا طبیعی است. سرمایه گذارانی که می‌خواهند در این مسیر فعالیت داشته باشند، باید علاوه بر آموزش دی فای Defi با رعایت چند اصول دیگر و مواردی که در این مطلب بیان کردیم از مواجه با ضرر ناپایدار جلوگیری کنند. این موارد را می‌توان شامل گزینه‌های ذیل دانست:

۱-استفاده از کارمزد معامله ها:

در ضرر ناپایدار، اطمینان از این که درصد مشخصی از کارمزد معاملات در نقدینگی اثر دارد بسیار مهم است. در واقع به هزینه‌ای که معامله گران برای تجهیز استخر معاملاتی پرداخت می‌کنند را در این بخش کارمزد می‌گوییم. پس از دریافت کارمزد از معامله گران، درصد مشخصی از آن برای مدیریت هرچه بهتر بخشی از آن در اختیار تامین کنندگان نقدینگی استخر قرار می‌گیرد. در اغلب مواقع، این مقدار از کارمزد برای مقابله با هر گونه ضرر ناپادار کافی محسوب می‌شود.

2-حفظ نوسانات پایین:

توصیه می‌کنیم اگر می‌خواهید از میزان ریسک بکاهید، جفت ارزهایی را انتخاب کنید که نوسانات کمتری دارند. با انتخاب این جفت ارزها می‌توان تا حد زیادی از درگیر شدن با این مسئله دور ماند. البته حتما این مسئله را نیز بررسی کنید که جفت ارزهای پایه از قیمت یکسانی برخوردار باشند و اگر نوسانات آن‌ها کم باشد، شک نکنید که می‌توان از ضرر ناپایدار جلوگیری کرد.

کلام پایانی:

در این مطلب بررسی کردیم که ضرر ناپایدار چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟ در پایان می‌خواهیم این پرسش را بررسی کنیم که آیا، ضرر پایدار نوعی زیان مخرب است؟ صادقانه بگوییم که نمی‌توان پاسخ دقیقی به این سوال داد. اگر بخواهیم دقیق بررسی کنیم از لحاظ فنی، اگر ضرر ناگهانی یا همان پایدار رخ دهد، امکان این که بازدهی خالص سپرده گذاران به دلیل سودهای حاصل از پاداش‌های توکن سپرده‌گذاری شده مثبت باشد وجود دارد. به بیانی دیکر، منظور از ضرر در اینجا همان سودی است که سرمایه گذاران می‌توانتسند از افزایش قیمت ارزهای دیجیتال خریداری شده با هولد کردن آن رمز ارز به دست آوردند است.

بنابراین توصیه می‌کنیم، اگر نمی‌دانید که با روند بازار چه کاری باید انجام دهید، یا به طور کلی دید روشنی از آینده ندارد، احتمال درگیر شدن‌تان با ضرر نا پایادار وجود دارد.

در نهایت مفهوم Impermanent Loss را می‌توان اینگونه تعریف کرد که: اگر شما یک رمز ارز را خریداری کنید و قیمت آن از زمان سپرده‌گذاری اولیه تغییر کند با LP مواجه خواهید شد. پس توصیه ما این است که کار خود را با فعالیت در استخرهای لیکوئیدی آن هم با دارایی اندک شروع کنید و همچنین یک استراتژی معاملاتی شخصی داشته باشید.