یکی از سوالاتی که بی شک در زمان آغاز فعلیت خود در بازار ارزهای دیجیتال، با آن رو به رو می شوید، عمق بازار است. عمق بازار، ابزاری است که با آن میتوان میزان عرضه و تقاضای قابل معامله را به دست آورد. به عبارتی MarketDepth، پتانسیل قدرت و ظرفیت بازار را می سنجد. در تعریف سایت Investopedia. com، به قدرت بازار در مسیر کسب سفارش‌های کلان، بدون اینکه تاثیر قیمت اوراق بهادر بررسی شود، عمق بازار می‌گویند. در کل، عمق بازار میزان سطح وسیعی از سفارشات باز (open orders) همراه با پشنهادات تجاری تحلیل می‌کند.
اصلی‌ترین شرط در تحلیل عمق بازار، پراکنده شدن تقریبی سفارشات به صورت برابر در اطراف قیمت یک بازار فعلی اوراق بهادر و یا ارز دیجیتال است. در این مقاله درباره عمق بازار (DOM) چیست؟ معرفی نمودار عمق بازار را بررسی کرده ایم. پس اگر می‌خواهید درباره آن بیشتر بدانید، تا پایان این مقاله با تیم تحلیلی فراچنج همراه باشید.
عمق بازار چیست؟
برای به نمایش درآوردن میزان حجم سفارشات محدود (Limit Order) در یک زمان واقعی داخل بازارهای معاملاتی مالی مثل فارکس و ارزهای دیجیتال عمق بازار (Market Depth) می‌گویند. در یک توضیح ساده این شاخص کمک می‌کند تا سفارشات بزرگ را در بازار مدنظر بدون اینکه تغییر اساسی داشته باشند مشاهده کنیم. با بیشتر شدن میزان عمق بازار، این موضوع را میتوان دریافت که در یک نقطه‌ای به خصوصی، تعداد بالایی سفارش خرید و فروش منتظر کامل شدن (Pending) هستند. در چنین شرایطی دیگر نیازی به تقسیم کردن سفارش توسط معامله‌گر داخل سطح‌های قیمتی متفاوت نیست، زیرا تغییر قیمت زیادی ایجاد نشده است.
به وسیله دفتر سفارش (Order Book)، میتوان به منابع این نمودارها دسترسی پیدا کرد. به سیستمی که به صورت اعداد و ارقام، لیست الکترونیکی سفارشات خرید و فروش را نشان می‌دهد، Order Book می‌گویند. داخل هر صرافی، تمامی سفارشات مربوط به میزان خرید و سفارشات افراد خریدار و فروشنده در یک صفحه به نمایش گذاشته می‌شود. این لیست در هر لحظه در حال به روزرسانی است.
نمودار عمق بازار چیست؟
ارتباط موجود بین عرضه و تقاض، در تمام بازارهای مالی اهمیت بالایی دارند. با در تعادل بودن این دو فاکتور با یکدیگر، دیگر بازار با نوسان‌های قیمتی شدید رو به رو نمی‌شود. ولی در حالتی که علاقه به خرید افزایش یابد، به دلیل کاهش عرضه، میزان قیمت افزایش می‌یابد. بر خلاف این رویداد، اگر میزان فروش بالاتر باشد، عرضه افزایش و مقدار قیمت دارایی پایین می‌آید. با دیدن نمودار عمق بازار همین موضوعات را می‌توانید مشاهده کنید. این نمودار به ۲ قسمت تقسیم شده و بازار تقاضا که علاقمند به خرید هستند در کنار بازار عرضه که به فروش تمایل دارند، با رنگ‌های قرمز و سبز قابل مشاهده هستند.
به طورکلی دانستیم که عمق بازار این موضوع را نشان می‌دهد که قیمت به شکل خیلی چشمگیری تغییر نکرده و میزان حجم سفارشات خرید و فروش حدودا با یکدیگر برابر بوده اند. با افزایش سفارشات در حال انتظار بین دو طرف، نشان دهنده افزایش عمق بازار است. از طرفی دیگر با افزایش عمق در رنگ سبز به نسبت رنگ قرمز، یعنی علاقه به خرید خیلی بیشتر از فروش در این بازار است.
چطور از نمودار عمق بازار استفاده کنیم؟
در داخل اوردر بوک ها، سفارش‌های مربوط به خرید (Bids) و فروش (Asks) در یک سطح قیمتی تعیین شده‌ای در حالت انتظارقرار دارند که با رقم و یا عدد نشان داده می‌شوند. در نمودار عمق این اطلاعات را به شکل خیلی ساده‌ای می‌توانید ببینید. به کمک این نمودار شخص تریدر می‌تواند بهترین و کاربردی‌ترین اطلاعات را درباره در خواست‌های فروش، مقدار نقدینگی بازار در دیگر سطح‌های قیمتی و پیشنهادها به دست آورد.
برای استفاده از نمودار عمق بازار باید از تعدادی اجزاء به وجود آمده استفاده کرد. اما با این وجود خیلی از صرافی‌ها از رنگ‌هایی مختلف برای نشان دادن آمار استفاده می‌کنند. ولی در کل مولفه‌ها برای نمایش نمودارها یکی هستند. در زیر تعدادی از مولفه‌های نمودار عمق بازار قرار گرفته است:
- دیوار خرید (Buy Wall)
- دیوار فروش (Sell Wall)
- محور افقی X
- محور عمودی Y
- خط پیشنهاد خرید (Bid Line)
- خط درخواست فروش (Ask Line)
- کاربرد عمق بازار در بازار ارزهای دیجیتال
با کلمه Depth Chart میتوان به مفهوم عمق بازار داخل بازار ارزهای دیجیتال پی برد. این چارت یا نمودار، میزان عرضه همراه تقاصا را نمایش می‌دهد. در دنیای ارزهای دیجیتال، با ثبت شدن تعداد بیشتری سفارش در حالت انتظار (Pending Orders) در هر دو طرف خرید و فروش، عمق بازار نیز افزایش می‌یابد. اگر رنگ سبز در داخل نمودار از رنگ قرمز بالاتر قرار بگیرد، یعنی بازار بیشتر تمایل دارد تا در قیمت فعلی و نه قیمت با سود و بیشتر از قیمت فعلی و یا واقعی بازار خرید ثبت کند. بر عکس این روند در بازارهای مربوط به ارزهای دیجیتال ایجاد می‌گردد.
عوامل موثر بر عمق بازار (DOM)
در زیر هر یک از عوامل تاثیر گذار روی عمق بازار را بررسی کرده‌ایم:
شفافیت بازار
با اینکه افراد شرکت کننده در بازار می‌توانند به خیلی از اطلاعات بازار دسترسی پیدا کنند ولی دیگر موارد مثل قیمت‌های پیشنهادی که در حالت انتظار قرار دارد، در اختیار کاربران نیست. افزایش شفافیت بازار، روی استرس و ترس افراد شرکت کننده در رابطه با ثبت یا ارسال سفارشات بسیار تاثیر گذار است.
تیک سایز
به کمترین مقداری که اوراق بهادار می‌تواند منتقل کند، تیک سایز می‌گویند. در شرایطی که اندازه تیک سایز خیلی کوچک باشد، کاربران مقدار انگیزه‌ی بسیار پایین‌تری دارند جوری که از قبل درخواست‌ها و پیشنهادات را در یک زمان همراه ارسال سفارشات قبلی تحویل می‌دهد. با بزرگ بودن میزان تیک ساز، انگیزه‌ی معامله گران برای ارسال سفارشات قبلی خود دارند. پس تیک ساز، یک عامل خوب برای به تعادل رساندن DOM است.
تیک سایز حداقل افزایش قیمتی است که یک اوراق بهادار می‌تواند جابجا کند. اگر میزان تیک سایز خیلی کوچک باشد، انگیزه کمتری برای کاربران بازار وجود خواهد داشت به طوری که پیشنهادات و درخواست‌ها را همزمان با ارسال سفارش‌ها از قبل ارائه می‌کند. زیرا دیگران می‌توانند با ارسال سفارش‌ها کمی از آن‌ها جلوتر باشند. اگر میزان تیک سایز بسیار بزرگ باشد، معامله گران انگیزه بیشتری برای اولویت دادن با ارسال سفارشات از قبل دارند. بنابراین میتوان گفت تیک سایز، عاملی مناسب برای متعادل کردن DOM است.
حداقل مارجین مورد نیاز
محدود شدن اهرمی که شخص سرمایه گذار می‌تواند آن را به دست آورد توسط حداقل مارجین مورد نیاز صورت می‌گیرد. عمق بازار با حداقل نیاز مارجین در قسمت بالاتر پایین می‌آید. در نتیجه دیگر افراد شرکت کننده داخل معاملات نمی‌توانند سرمایه زیادی برای دیگر سفارشات بزرگ خود به اثبات برسانند.
محدودیت‌های معاملاتی
منظور از محدودیت‌های معاملاتی این است که تعداد سهام یا قراردادهایی که یک فرد می‌تواند به دست آورد، محدود می‌شود. این محدودیت‌ها می‌تواند افراد را از کنترل ناعادلانه بازار باز دارد.
محدودیت حرکت قیمت
در تعداد زیادی از بازارهای مالی، که مسیری برای ایجاد خرید و فروش دارایی‌هایی مثل ارزهای خارجی، اوراق قرضه و مشتقات میسر می‌سازند، قیمت‌ها اجازه حرکت‌های آزادانه را ندارند. به عبارتی صرافی‌ها مشخص می‌کنند که چه محدودیت‌های معاملاتی و تغییر قیمتی ایجاد گردد. قرار دادهای آتی برای تعداد زیادی از کالاها دارای محدودیت در میزان قیمت‌های متغییر و یا ثابت هستند. عمق بازار با محدود کردن همان محدوده‌ای که در آن قیمت می‌تواند حرکت کند، بیشتر می‌شود.
بررسی ساز و کار Market Depth در بازارهای مالی
برای دیدن عمق بازار، کاربران می‌توانند به سادگی به وب سایت‌های گوناگون و نرم‌افزارهای معاملاتی متصل شوند. همین امر، برای دیگر بازارهای مالی مثل بازار ارزهای دیجیتال و تمام سهام‌های مالی (به غیر از آن‌هایی که دارای حجم اندکی معامله هستند) یک تصویر کلی از فرصت‌های خرید و فروش را به نمایش می‌گذارد. به نوعی، با ثبت شدن سفارش‌های بزرگ، برای یک سهام به خصوص، با صاحب شدن تمام سهام‌های داخل یک سطح میتوان تمام بازار را تحت فرمان خود درآورید. یعنی هر چه میزان سفارشات ثبت شده‌ی افراد بیشتر شود، آن‌ها اطلاعات بیشتری نسبت به سفارش ثبت کنندکان کوچک به دست می‌آورند.
با همه‌ی این ها، با ثبت کردن یک سفارش خرید بسیار بزرگ، معامله گران کوچک برای اینکه به آن اتصال یابند، به رقابت می‌پردازند. دیگر گروه‌هایی که روی نمودار عمق بازار تاثیر گذار است، ارائه دهندگان نقدینگی (Liquidity providers) می‌باشند. در صورتی که در سهام یا رمزارزها نقدینگی نباشد، پذیرش سفارش به صورت کامل وجود ندارد و معامله گران مجبور هستند تا از تعدادی پلتفرم گوناگون برای وارد شدن به یک موقعیت مدنظر استفاده کنند.
با این اوصاف، همیشه این موضوع را به ذخن خود بسپارید که میزان عمق بازار و تحرکات قیمتی با بررسی جهت‌های سفارش نیز امکان‌پذیر است.
معایب نمودار Market Depth چیست؟
قطعا می‌دانید که در بازارهای ارزهای دیجیتال از ابزار و تحلیل‌هایی به کار برده می‌شود که همه‌ی این موارد با یگدیگر باید مورد استفاده قرار بگیرد. پس نمودار عمق بازار یک ابزار تمام و کمال برای استفاده نیست و افراد معامله‌گر و تریدر باید از دیگر منابع برای فعالیت‌های خود استفاده کنند. در ادامه معایب نمودار عمق بازار را بررسی کرده ایم.
ایجاد تغییراتی توسط نهنگ‌ها
کاربران داخل هر صرافی ارز دیجیتالی که بخواهند می‌توانند در هر زمان، سفارش‌های خود را لغو یا ثبت کنند. افراد سرمایه گذار بسیار کلان یا نهنگ‌ها بعضی اوقات از این موقعیت‌ها سو استفاده می‌کنند. به نوعی، آن‌ها با ثبت سفارش‌هایی در یک قیمت تعیین شده و در حجم بسیار بالا دیواری در نمودار Market Depth به وجود می‌آورند که در زمان مناسب سفارش خود را لغو می‌کنند. مثلا یک رمزارز با قیمت ۶۰.۰۰۰دلاری بازار معامله می‌شود.
سپس، با ثبت سفارش نهنگ‌ها در قیمت۶۰.۵۰۰، تریدرها فکر می‌کنند همین قیمت سطح ارائه بسیار زیاد است. در نتیجه، اقدام به فروش می‌کنند. این در حالتی است که سفارش و ثبت آن واقعی نبوده و نهگ‌ها می‌خواهند سفارش خود را تغییر یا لغو کنند. پس، در بعضی مواقع در نمودار عمق بازارها با دیوارهای غیر واقعی رو به رو می‌شویم و تنها وظیفه آن‌ها تغییر روند در بازار است. به این ترتیب استفاده از نمودار عمق بازار به تنهایی برای تریدرها مناسب استفاده نیست.
توجه نداشتن به دیگر سفارش‌ها
تنها موردی که در نمودار عمق بازار دیده می‌شود، سفارشات لیمیت است البته اطلاعات مربوط به این سفارش را نیز نشان نمی‌دهد. همچنین، به خاطر اینکه ممکن است سفارشات دروغ و الکی همراه با تغییراتی در آن ثبت گردد، به عنوان یک نمودار راهنمای جامع خیلی مناسب نیست.
نتیجه‌گیری
در این مقاله موضوع عمق بازار (DOM) چیست؟ معرفی نمودار عمق بازار را عنوان کردیم. عمق بازار میزان حجم سفارشات ثبت شده در بازار را نشان می‌دهد. به صورتی، نمودار عمق بازار، یکی از قسمت‌های غیر قابل جدا شدن در بازارهای مالی تحلیل‌ها و ابزارها هستند. برای ایجاد هر حرکتی داخل بازار رمزارزها، باید از اخبار بازار مطلع باشیم. به این شکل که بدانیم عرضه و تقاضا به چه شکل است؟ یا اینکه در یک سطح قیمت به خصوص، وزنه خریداران سنگین است یا فروشندگان؟ با استفاده از نمودار عمق بازار که یک ابزار تحلیل است می‌توانید، خیلی راحت اطلاعات را مشاهده کنید.
در واقع، میزان تمایل خریدار و فروشنده برای خرید یا فروش در این نمودار مشخص شده است. البته ناباید تنها از یک شاخص در بررسی بازار ارزهای دیجیتال استفاده کرد، چرا که هر ابزاری دارای معایبی هستند. مثلا یکی از ایرادات نمودار Market Depth دستکاری نهنگ‌ها در ثبت سفارشات است. در آخر برای اینکه شرایط بازار را مورد تحلیل و بررسی قرار دهید یکی از ابزارهای مناسب برای شما نمودار عمق بازار است.
نظرات کاربران