شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست و چطور از آن استفاده کنیم؟

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) یک راه حل لایه دوم برای بلاک چین بیت کوین است که به منظور افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت تراکنش‌ها طراحی شده است. این شبکه با ایجاد کانال‌های پرداخت خصوصی بین کاربران، تراکنش‌های سریع و ارزان را بدون نیاز به ثبت هر تراکنش در بلاک چین بیت کوین امکان‌پذیر می‌کند.

با مطالعه این مقاله از صرافی ارز دیجیتال فراچنج، اطلاعات کاملی در مورد شبکه لایتنینگ به دست خواهید آورد و می‌توانید از این شبکه برای انجام تراکنش‌های سریع و ارزان با بیت کوین استفاده کنید.

شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟

به راه حل ۲ مرحله‌ای در بلاک چین بیت کوین، شبکه لایتینگ (Lightning Network) می‌گویند. راه حل‌های لایه ۲ قسمت اصلی برای مقیاس‌پذیری بهتر در بلاکچین است. در ادامه، از بین تمام لایه‌های سطح ۲ شبکه لایتینگ، به خاطر ارتباطش با بیت کوین، یک راه حل بسیار مهم است. شبکه لایتنینگ، موجب پرداخت هزینه‌ها با تشکیل کانال‌های پرداختی خارج از زنجیره (off-chain payment channels) است. شکل دادن تراکنش‌ها با سرعت زیاد و کارمزدی بسیار پایین از اهداف  اصلی این شبکه است. در استفاده از رمز ارز بیت کوین، شبکه لایتنینگ مانند یک سیستم پرداخت سریع با کارمزد کم عملکرد دارد.

شبکه لایتنینگ چگونه به وجود آمد؟

دو شخص با نام‌های تادئوس دراینجا (Thaddeus Dryja) و کار جوزف پون (Joseph Poon) بر روی یک صفحه سفید، فعالیت خودش را برای ساخت شبکه لایتینگ (Lightning Network) شروع کردند. سپس بعد از این سال ها، به صورت قابل توجهی پیشرفت کرد. این شبکه در سال ۲۰۱۵، اولین فعالیت‌های خود را آغاز کردند، سپس در سال ۲۰۱۶ مقاله‌ای را ارائه دادند که در آن برای پرداخت‌های سریع راه حل لایه ۲ را ارائه داد  با آزمایش‌های مفید لایتینگ تورچ، در سال ۲۰۱۹ این شبکه بسیاری از افراد را جذب خود کرد و افراد معروفی همچون مدیر عامل بایننس چانگ پنگ ژائو، مدیرعامل توییتر یعنی جک دورسی و چارلی لی بنیان گذار لایت کوین در این شبکه شرکت کردند.

با آغاز سال ۲۰۲۰ و شروع بیماری همه گیری کووید_۱۹، تیم لایتینگ لبز سال مهم را رقم زد چرا که Wumbo Channel و Keysend را عرضه کرد. در سال ۲۰۲۳، ارز دیجیتال بیت کوین یک مسیر بسیار طولانی را طی کرد و تبدیل به سیستمی بسیار کاربردی و در حال شده است. اما هنوز این شبکه در حال گسترش و رشد در مقیاس‌پذیری است.

لایتنینگ راه حل مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین

در واقع شبکه لایتینگ برای ایجاد مقیاس‌پذیری بالا در ارز دیجیتال بیت کوین به وجود آمد. در یک تعریف خیلی ساده می‌توان گفت که بیت کوین یک بستر پرداخت غیر متمرکز شخص به شخص است. ویژگی‌های عالی این رمز ارز، پایدار بودن نسبی قیمت، و اینکه نسبت به دیگر ارزهای دیجیتال نوسان قیمت ندارد. بیت کوین با امنیت عالی یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری بسیار سود ده است. ولی تنها یک ایرادی دارد و آن مقیاس‌پذیری پایین است. برای از بین بردن این ایراد، شبکه لایتینگ به وجود آمد.

شبکه لایتنینگ Lightning Network چگونه کار می‌کند؟

شبکه لایتینگ، با استفاده از کانال‌هایی بین افراد شرکت کننده و بدون نیاز به انتظار، تایید شبکه اصلی را انجام می‌دهد. هنگامی که کانال‌های دو طرف باز هستند، هر دو طرف می‌توانند مقدار دارایی که مد نظرشان است را برای یکدیگر انتقال دهند. سپس، تراکنش‌ها در زمانی که کانال بسته شد، به شبکه اصلی بلاک چین بیت کوین انتقال می‌یابند. شبکه لایتینگ، موجب می‌شود تا فقط اولین و آخرین تراکنش روی بلاک چین قرار می‌گیرند. سپس زمانی که کانال بسته شد، تراکنش‌ها به شبکه اصلی بلاکچین برای تایید انتقال می‌یابند. به کمک شبکه لایتینگ، تنها تراکنش‌هایی که روی بلاک چین قرار می‌گیرند، اولین و آخرین تراکنش‌ها است و دیگر ترانکش ها، یعنی همان تراکنش‌های بین اولین و آخرین، به شکل خارج از زنجیره (Off Chain) قرار می‌گیرند.

• کانال پرداخت

برای اینکه بین شما و صاحب فروشگاهی، کانال پرداخت ایجاد کنید، باید یک کیف پول چند امضایی داشته باشیم. با واریز میزان مشخصی بیت کوین، می‌توانید این کیف پول‌ها را بسازید. داخل یک کیف پول چند امضایی، هر کدام از این دو طرف، دارای یک کلید خصوصی و آدرس عمومی در ارتباط با خود هستند و از آن‌ها در پرداخت‌ها باید از آن استفاده کنید.

• شبکه پرداخت

زمانی که بین چندین فرد کانال‌های پرداخت وجود دارد، شبکه پرداخت به وجود می‌آید. مثلا، شما و صاحب فروشگاه بایکدیگر کانال دارید، صاحب فروشگاه با فردی که مسئول کالاها هست کانال دیگری دارد. در نتیجه شما با واسطه‌گری صاحب فروشگاه با مسئول کالاهایش به وسیله کانال ارتباط دارید. به این شکل، می‌توانید با هزینه‌های بسیار کمی، پرداخت‌ها را با سرعت انجام دهید.

مزایا و معایب شبکه لایتنینگ بیت کوین

شبکه لایتینگ با داشتن ویژگی و قابلیت‌های بسیار زیادی که دارد، افراد زیادی را به خود جذب می‌کند. در ادامه این قسمت به مزایا و معایب شبکه لایتینگ می‌پردازیم:

مزایای شبکه لایتنینگ بیت کوین

1-نیازی به هیچ شخص ثالث مورد اعتمادی نیست (No trusted third party is required)

دو فردی که در کانال به صورت مستقیم برای پرداخت از تراکنش‌های ساده‌ی بیت کوین استفاده می‌کنند، نیازی به کنترل دارایی توسط شخص ثالث ندارند.

2-پرداخت‌های سریع (Fast Payments)

شبکه لایتینگ، در کنار اینکه به سرعت تراکنش‌ها کمک می‌کند، موجب انجام پرداخت‌های بسیار کوچک می‌شود. سرعت انجام پرداخت‌ها در داخل یک کانال مشخص، به طور نسبی به همان میزانی است که داده‌ها در بین ۲ گره منتقل می‌شوند. این قابلیت مثل یک اهرم و نیروی کمکی باعث می‌گردد، تا از بیت کوین همانند یک رمز ارز محبوب و کاربردی برای پرداخت‌ها استفاده شود. با کمک شبکه لایتینگ، جدا از افزایش سرعت تراکنش ها، می‌توانید پرداخت‌های کوچک (Micropayment) را انجام دهید. در یک کانال مشخص، پرداخت‌ها می‌توانند به طور تقریبی با همان سرعتی فعالیت کنند که در بین دو گره به وسیله اینترنت انتقال می‌یابند.

3-در سراسر بلاک چین (Across the blockchains)

زمانی که بلاک چین دیگری از هش ریت برابر را برای قفل هش (hash lock) پشتیبانی انجام دهد، و به این ترتیب، بتواند از قفل زمانی (time lock) استفاده کند، کانال پرداخت توانایی پرداخت در تعدادی بلاک چین را دارد.

4-باز بودن کانال پرداخت به صورت نا محدود (The payment channel can remain open indefinitely)

تا هر زمان که دو طرف افراد در کانال با یکدیگر همکاری انجام دهند، کانال قدرت باز بودن به صورت نا محدود را دارد.

5-هزینه کارمزد کمتر (Lowers Fees)

یکی از ویژگی‌های مهم شبکه لایتینگ، این است که با به وجود آمدن کانال می‌تواند هزینه تراکنش‌ها را تا میزان زیادی کاهش دهد.

معایب شبکه لایتنینگ

بی‌شک، هر جریانی که برای بهبود شرایطی استفاده می‌شود، تعدادی معایب را در کنار قابلیت‌های مثبت خود، قرار می‌دهد. برای همین در ادامه به معایب شبکه لایتینگ می‌پردازیم:

1-پرداخت آنلاین (Online payments)

تا کنون، هنوز شبکه لایتینگ قدرت پرداخت‌های آفلاین را به دست نیاورده است. در نتیجه، برای یک تراکنش موفق باید حتما دو طرف آنلاین باشند.

2-کلاهبرداری کانال بسته (Closed-Channel Fraud)

یکی از خطراتی که شبکه لایتینگ در پی دارد، آفلاین شدن و بسته شدن کانال است. مثلا، تصور کنید که سارا و مینا با یکدیگر معامله می‌کنند، و یکی از دوطرف قصد کلاه برداری دارد. این شخص کلاه بردار با به کار گیری طرفندی به اسم کانال متقلبانه (fraudulent channel close) می‌تواند از شرکت کننده متقالبش سکه‌هایش را بدزدد.

3-پایین بودن سطح امنیت تراکنش ها (low level of transactions` security)

در داخل شبکه لایتینگ، تراکنش‌ها بدون شرکت ماینرها و بیرون از شبکه اصلی با سطح امنیتی پایین شکل می‌گیرد.

4-گرایش تمرکز یافته شبکه لایتنینگ (Centralization tendency of Lightning Network)

در اوایل سال ۲۰۱۹، حدود ۶۴ درصد از تمام شبکه لایتینگ، فقط به وسیله ۱ نفر مدیریت می‌شد.

5-هک (Hack)

بیشترین احتمال آسیب‌پذیری این است، که سرقت و کلاهبرداری رخ دهد. چرا که تمام موارد مثل کیف پول، رابط‌های برنامه‌نویسی (API) و کانال‌های پرداختی می‌توانند هک شوند.

6-مرحله آزمایشی توسعه (experimental stage of development)

در حال حاضر پروژه لایتینگ نتورک هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد. پس بهترین کار استفاده از شبکه اصلی رمز ارز بیت کوین در ایجاد تراکنش‌های بزرگ است.

کاربردها و موارد استفاده از شبکه لایتنینگ

یکی از پدیده‌های جدید شبکه بیت کوین، شبکه لایتینگ است که بسیاری از مشکلات مربوط به مقیاس‌پذیری را از بین می‌برد. به این صورت، موجب می‌شود تا مسیر به صورت به صرفه‌تر با کارایی و سرعت بیشتر تبدیل شود. برای همین ۵ مورد از بهترین استفاده‌هایی که می‌توان از شبکه لایتینگ به دست آورد

• پرداخت‌های خرد (Micropayments): یکی از ویژگی‌های بسیار عالی قدرت تسهیل در پرداخت‌های خرد است و موجب به وجود آوردن صنعت تجاری جدیدی می‌شود.
• تبادلات اتمی متقابل (Cross-Chain Atomic Swaps): به کمک این شبکه کاربران بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز، می‌توانند مبادلات بین بیت کوین و دیگر رمز ارزها را شکل دهد.
• حواله‌های فوری و مقیاس‌پذیر (Instant and Scalable Remittances): با استفاده از شبکه لایتینگ کاربران با کمترین میزان کارمزد و کوتاه‌ترین زمان برای تایید فوری، انتقال رمز ارز را در هر جای دنیا انجام دهند.

• انعام و کمک مالی (Tipping and Donations): با استفاده از این شبکه سازمان‌های خیریه با راه‌های بسیار سریع و راحت‌تری می‌توانند کمک به دست آورند.
• امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance DeFi): قدرت شبکه لایتنیگ، در فعالیت‌های مالی غیر متمرکز دیفای، بسیار زیاد است. این شبکه، با کمک ایجاد تراکنش‌های کم هزینه
• و سریع، زمینه به وجود آوردن اپلیکیشن‌های دیفای جدید در شبکه BTC افزایش می‌یابد.

شبکه لایتنینگ چگونه مانع تقلب و کلاهبرداری می‌شود؟

همانطور که گفتیم، شبکه لایتینگ دارای معایبی است که همراه با ویژگی‌های که دارد، برای امنیت شبکه خود تلاش می‌کند. اولین کار برای امنیت، این است که شبکه لایتینگ با استفاده از قرار دادهای هوشمند، تراکنش‌های خرد را مدیریت می‌کند. به این ترتیب، شبکه لایتینگ همراه با ساخت شبکه‌ای امن، بستری برای ایجاد تراکنش‌هایی با سرعت و حجم بالا را به وجود آورد. شبکه لایتینگ با داشتن این ۲ ویژگی امنیت خود را افزایش می‌دهد. این ویژگی ها، یعنی تایم لاک (Timelocks) و مانع از نامتقارن (Asymmetric Revocation)، امنیت شبکه را افزایش و از تراکنش‌های کلاهبرداری جلوگیری می‌کند.

لغو نامتقارن (Asymmetric Revocation)

به مکانیزمی که در شبکه لایتینگ، موجب می‌شود تا کاربران در کانال پرداخت اگر که متوجه رفتار دروغین طرف معامله‌گر خود شدند، او را جریمه کنند. برای رخ دادن این جریان، لغو نامتقارن، از ویژگی‌هایی مثل مکانیزم‌های جریمه (penalty mechanisms) و معاملات تعهدی (commitment transactions) استفاده می‌کند. به نوعی، تمامی معاملات و حساب و کتاب‌هایی که دوطرف با یکدیگر داشته اند، در مدت زمان مشخصی ذخیره می‌شود و در آخر حساب اصلی به شبکه اصلی گزارش می‌گردد.

ولی اگر یکی از طرفین با تقلب گزارش ایجاد کند، چه می‌شود؟ با توجه به مکانیسم‌های رمزنگاری، زمانی که یکی از دو طرف جهت پرداخت گزارش فاکتوری تقلبی ارائه می‌دهد، سهم طرف این شخص در همان لحظه پرداخت می‌گردد. در ادامه، هر آنچه باقی مانده به وسیله شخص مقابلش، می‌تواند در زمان معلومی خرج شود. به این شکل، فرد متقابل به جای موجودی طرف مقابل خود، تمام دارایی خودش را از دست داد و جریمه می‌گردد.

تایم لاک‌ها (Timelocks)

یکی دیگر از قابلیت‌های شبکه لایتینگ، قفل زمانی است که موجب افزایش امنیت این شبکه می‌شود. این قفل‌ها با به وجود آوردن محدودیت‌هایی در مدت زمان مصرف بیت کوین، موجب این امنیت می‌شوند. از قفل‌های زمانی به میزان بسیار زیادی در شبکه استفاده می‌شود. Timelocks به دو دسته یکی قفل‌های زمانی نسبی (relative timelocks) و دیگری قفل‌های زمانی مطلق (absolute timelocks) تقسیم می‌شوند.

قابلیت‌های شبکه لایتنینگ

سیستم کلی شبکه لایتینگ از راه حل ها، آزمایش‌ها، پروژه‌ها و خصوصیات متعددی دارند. این ویژگی‌ها مثل مدیریت گره، زیر ساخت ها، بازی، جایزه و کیف پول و پرداخت به وجود آمدند. در ادامه تعدادی از این قابلیت‌ها را توضیح داده ایم.

• تارو Taro: پروتکلی که پیشنهاد تشکیل و انتقال رمز ارز یا دارایی‌های دیجیتال را داخل شبکه بلاک چین و داخل شبکه لایتینگ ممکن می‌کند.
• حلقه Loop: شرایطی برای کاربران ایجاد می‌کند تا تراکنش لایتینگ خود را به آدرس بیت کوین زنجیره‌ای انتقال دهد. همینطور می‌تواند به صورت مستقیم بیت کوین زنجیره‌ای را به
• کانال شبکه لایتینگ بفرستد.
• استخر Pool: این ویژگی در مدیریت مبالغ نقدینگی مورد نیاز کاربران به شبکه لایتینگ کمک‌های مناسبی ارائه می‌دهد.
• فارادی Faraday: یکی از ابزارها برای تحلیل و تجزیه داده‌ها که کمک بسیاری به اپراتورهای گره، جریان‌های وجه وکانال‌ها در بهینه‌سازی می‌کند، فارادی است.

نحوه استفاده از شبکه لایتنینگ

برای اینکه از شبکه لایتینگ استفاده کنید، باید مقداری بیت کوین را به ولت یا کیف پولی که با شبکه لایتینگ در سازگاری است، بفرستید. در نتیجه، انتخاب یک کیف پول بسیار مهم است. دو نوع کیف پول برای استفاده از شبکه لایتینگ وجود دارد. یکی کیف پول حضانتی کیف پول‌های حضانتی (Custodial wallets) و دیگری کیف پول غیر حضانتی کیف پول‌های غیر حضانتی (Non-custodial wallets) نام دارند. در تعریف کیف پول حضانتی، می‌توان گفت این ولت برای تازه کارها بهتر است، چرا که فرایند ارسال، دریافت رمزنگاری‌ها و مدیریت کلیدهای خصوصی بسیار ساده‌ای دارد. اما در مقابل، ولت یا کیف پول غیر حضانتی فرایندی پیچیده دارد و کاربر با گم کردن کلید خصوصی خود، ممکن است هرگز به دارایی خود دسترسی پیدا نکند.

آینده شبکه لایتنینگ بیت کوین

در این مقاله عنوان لایتنینگ چیست و چطور از آن استفاده کنیم؟ را مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که گفتیم، این شبکه برای ایجاد راه حلی در جهت رفع مقیاس‌پذیری بیت کوین به وجود آمده است. هدف این شبکه، ایجاد شرایطی همراه با کاهش هزینه‌های مربوط به کارمزد و افزایش سرعت تراکنش‌ها است. این شبکه با وجود ویژگی‌های بسیار جذابی که برای شبکه بیت کوین فراهم می‌کند، ویژگی‌های منفی دیگری دارد، که استفاده از آن را خطرناک می‌کند.

با اینکه شبکه لایتینگ بیت کوین در مسیر رشد حرکت می‌کند، و نسبتا کند است، اما در آینده می‌تواند کاربردهای بسیار عالی را ارائه دهد. برای نمونه یکی از فعالیت‌های پذیرش این شبکه رفع متعادل کردن کانال‌های لایتنینگ (balancing Lightning channels) است. به طور کلی شبکه لایتینگ، زمانی فعالیت‌های خود را آغاز می‌کند که، کاربران به راحتی و بدون مشکل بتوانند از آن استفاده کنند. با ادغام صرافی بسیار بزرگ و معروفی مانند بایننس با شبکه لایتینگ، این شبکه مورد نظر افراد زیادی قرار گرفته است.

پس اگر می‌خواهید از شبکه لایتینگ در تراکنش‌های خود بهره ببرید باید به کیف پولی وصل شوید که با این شبکه سازگار باشد. در کنار این اقدام، می‌توانید با عضویت در برخی از صرافی‌های ارز دیجیتال داخلی، به وسیله شبکه لایتینگ تراکنش‌های خود را ارسال کنید.